Geoparque Cabo Ortegal: o lugar onde se pode tocar o interior da Terra

En maio de 2023 facíase realidade o desexo de sete municipios da comarca de Ortegal, a creación do Geoparque Cabo Ortegal. O espazo que ocupan os termos de Cariño, Cedeira, Moeche, Ortigueira, San Sadurniño e Valdoviño entraba a formar parte da rede mundial de de geoparques #Unesco Global Geoparks. Á segunda oportunidade púidose conseguir o segundo geoparque galego, o primeiro é o de Ou Courel. Había motivos suficientes para que este espazo chamase a atención da UNESCO e é que aquí, xusto neste punto, o ser humano pode tocar rocas que sempre se manteñen dentro do manto terrestre. Así nace a praia de Teixidelo, a única de area negra non volcánica. Ademais, estamos ante un lugar de paso para numerosas especies de aves migratorias e na ruta das baleas que percorren a costa cantábrica. 
 

UN “TESOURO” Á vista

A aventura para crear o geoparque nace do traballo da Asociación Amigos do Parque Xeolóxico de Cabo Ortegal. Tamén algúns políticos locais sentían interese en que un proxecto así podería alentar iniciativas e dar máis visibilidade á zona. Iniciáronse traballos de recompilación en diversas áreas: xeoloxía, bioloxía, historia, cultura e outros campos. “Falamos con autoridades locais e coa xente que vivía na comarca para mostrarlles que se podía aproveitar a xeoloxía singular da zona” explica Fran Canosa, geólogo. 
 

Nun primeiro momento creouse un documento cun grupo de persoas, cada unha especializada nun campo científico. Efi Penabade foi a bióloga que creou a documentación relativa a este campo “centrándome nas zonas Ramsar e CEPA incluídas na Rede Natura”. Ademais, “os solos básicos da zona fixeron cerecer plantas endémicas como a 'crepis novoana'”, que só aparece en cantiis con rocas moi básicas. 

“Esta é unha área de observación ornitolóxica e onde se poden atopar aves como a gaivota Sabine e as píllaras, que estaban en perigo de extinción” di Penabade. Estas últimas son aves que aniña nas dunas e isto converte aos seus niños en presa fácil para depredadores, á acción das persoas e de animais domésticos como cans. Actualmente parece que a súa poboación se incrementou levemente.

As PEDRAS DO INTERIOR DA TERRA

Se realmente hai algo que destaca neste espazo é a praia de Teixidelo, unha praia de area negra que non é de orixe volcánica. Esta singularidade débese a que “estamos ante un material cunhas orixes moi profundas no manto terrestre, é a peridotita, unha roca que non aparece na superficie terrestre” explica o geólogo Fran Canosa. Os movementos das placas tectónicas han feito aflorar estas rocas “que están a setenta quilómetros de profundidade” como explica a web do geoparque. É dicir, que visitar esta praia supón pisar, tocar e ver rocas que, en principio deberían estar moi por baixo das plantas dos nosos pés. 

“Estas rocas de aparecer fano en zonas de costa e no caso concreto de Teixidelo, esta praia está resgardada por uns cantiis que impiden a mestura a súa area con outras” di Canosa. Ademais, xunto á praia tamén se estende unha morrena, ou parte final dun glaciario onde se acumulan as rocas que arrastrou durante tempo. Por iso este lugar é único no mundo “polo momento”.

A parte deste fenómeno, existen outros materiais como o toelo ou “Pedra de Moeche”. “O afloramiento existente neste geoparque non é o único no mundo, aínda que o material en si é unha rareza” apunta Canosa. Durante un tempo as canteiras de toelo foron explotadas en Moeche e As Somozas con destino ornamental, non ocorrendo o mesmo noutros lugares do mundo, como a India. 

Actualmente desenvólvense georrutas para visitar todos os lugares posibles dentro do Geoparque. “Facémolo con fin divulgativo e con diferentes dificultades dependendo da capacidade das persoas interesadas”. As rutas poden ser a pé ou tamén en vehículo se o tempo non acompaña. E ademais, existen outras posibilidades dentro deste espazo que permiten a visita a restos de castelos, castros e coñecer toda a contorna de Ortegal.