Os decanos de Lugo e Pontevedra analizan a folga na quenda de oficio: "Son demandas históricas, teñen dereito a salarios e pensións dignas"

Cando se cumpren cinco meses desde o inicio da folga dos avogados e procuradores da quenda de oficio, as posturas de face a solucionar o conflito seguen hoxe moi afastadas. Son demasiados os actores implicados e moitos asuntos os que atender para mellorar a situación de miles de profesionais que, tras anos soportando o peso de manter en pé un dereito fundamental como o da asistencia xurídica gratuíta, decidiron pór pé en parede e soportarnos máis abusos. Isto provocou que se paralicen miles de procedementos, facendo máis evidente o embotellamento que sofre a Xustiza a nivel nacional e a necesidade de realizar un maior investimento e abrir canles de diálogo para evitar o colapso do sistema, que parece máis próximo. 

Félix Mondelo, decano do Ilustre Colexio de Avogados de Lugo, non oculta o seu temor de que a folga se prolongue no tempo e poida provocar unha maior conxestión nos xulgados de todo o Estado. “Se continúa así, con tanto adiamento…aínda que nalgunhas autonomías a repercusión é maior que noutras. Pero despois da pandemia, da folga de LAJs, etc, se agora sumamos isto, os procedementos que se suspendan vanse a atrasar e os señalamientos deses procedementos atrasaranse aínda máis, para o ano que vén ou até dentro de dous anos”, data Mondelo. 

Desde o ICA de Pontevedra, a súa decana, Gema Rial, consideran que desde o inicio da folga da quenda de oficio está a darse unha “incidencia desigual”. “Segundo os datos que manexamos varía moito duns partidos xudiciais a outros”, manifesta. Nese sentido, e do mesmo xeito que Mondelo, cre que é outro golpe que ten que encaixar a Xustiza despois da folga dos LAJs, a dos funcionarios ou a ameaza o ano pasado dos xuíces e fiscais de convocar os paros. 

“O funcionamento dos xulgados non termina nunca de normalizar”, lamenta Rial, incapaz de determinar si é o momento máis delicado da Xustiza en España, pero “si que o momento é malo, moi malo”. “Temos que tentar alcanzar un acordo que satisfaga a todas as partes, é necesario máis que nunca un Pacto pola Xustiza”, reclama, aínda que non cree que a situación da Xustiza veña lastrada polo clima de crispación que se respira no conxunto da sociedade.

Para Mondelo, o momento é complicado porque “se xunta todo” e “a Xustiza está na fala da xente” polo que considera “decisións xudiciais rechamantes”, agregando a todas estas circunstancias o bloqueo para a renovación do Consello Xeral do Poder Xudicial “que impide o nomeamento de maxistrados, de presidentes das audiencias provinciais, dalgún tribunal superior de xustiza…todo leva a que a maquinaria non teña o movemento e a axilidade que merece”. 

“O problema da xustiza gratuíta é que en parte se financia á conta da avogacía que presta o servizo (pagando a administración só parte do traballo efectivamente realizado, pagando pouco polo traballo, non abonando a dispoñibilidade nas gardas, nin algúns desprazamentos….) e desde hai tempo parte da avogacía está moi molesta porque ese servizo público, importante e ben desenvolvido pola avogacía, debería abonar integramente pola administración”, xustifica Rial.

“VIÑAMOS DE MOI ABAIXO” 

Rial recalca en calquera caso que, no que concierne ás demandas dos profesionais da quenda de oficio, que piden melloras laborais, salariais e o recoñecemento de dereitos que consideran básicos -dereito á conciliación, á baixa laboral…-, o ICA de Pontevedra emitiu xa varios comunicados nos que mostra o seu apoio público aos folguistas. 

“Compartimos a gran maioría das reivindicacións, moitas son reclamadas pola avogacía desde hai tempo, como exemplo, que se nos paguen todas as actuacións que realizamos ou que nos casos en que se denegue o dereito de xustiza gratuíta ao justiciable que non sexa o avogado ou a avogada quen teña que reclamar ao justiciable para cobrar o seu traballo senón que o faga a administración”, ejemplifica. 

Unha tese que comparten no colexio lucense, onde a postura adoptada é “desempeñar unha función como a de atender a asistencia xurídica gratuíta, sendo unha profesión libre e independente nun servizo público que tería que ser os suficientemente remunerado”, reclamando unha maior equidad no que ao pago do servizo refírese, en relación aos saltos nos “prezos” que se dan por comunidades. No entanto, pon en valor que en Galicia os pagos sexan “puntuais” e “de maneira trimestral”.  

Sobre a conciliación e as baixas, Rial ve algunhas melloras tras as últimas reformas lexislativas, pero recoñece que “viñamos de moi abaixo”. “É paradoxal que sendo a avogacía un alicerce básico do Estado de Dereito, teñamos tanto camiño por percorrer no que a dereitos propios refírese”, interpreta. 

PASARELA Ao RETA

Máis delicado é nestes momentos o tema da pasarela ao RETA e o canellón sen saída no que parecen atopar nestes momentos miles de mutualistas. As negociacións entre o colectivo e o Ministerio de Facenda parecen non terminar de chegar a bo porto. As opcións nestes momentos son, a ollos de moitos afectados, ou a pasarela ao RETA ou unha pensión “miserable”. 

“O tema da pasarela ao RETA é unha reivindicación plenamente compartida pola Xunta de Goberno do ICA Pontevedra. Todo o mundo ten dereito a unhas pensións dignas e a avogacía que estivo cotizando á mutualidad, cando ademais en moitos casos ao empezar a súa profesión, era a única entidade á que podían cotizar, evidentemente tamén”, enuncia a decana, moi na liña da postura do sector que pide integrar á totalidade dos afectados na solución, e non só a unha parte ou á maioría. 

“Non é digno que unha vida profesional dedicada a calquera tarefa sáldese con pensións de 500 euros ao mes. Os políticos teñen que asumir esa tarefa e ofrecer unha solución que satisfaga tanto aos avogados que se queiran pasar ao RETA como aos que decidan quedar na mutualidad”, apostila Rial.

TEÑEN VERDADEIRO DEREITO Á FOLGA?

Desde o inicio da folga hai xa cinco meses déronse situacións tan inusuais como as altas forzosas que tivo que dar o Colexio de Pontevedra despois da baixa unánime dos profesionais do servizo en Lalín e A Estrada, unha situación que puxo por diante o dereito da cidadanía a recibir asistencia gratuíta ao dereito á folga dos propios avogados da quenda de oficio. Unha decisión imitada máis tarde por outros colexios como o de León sobre a quenda de oficio de Ponferrada. 

Rial lembra que se tratou dunha situación “inédita” que había que resolver neses partidos xudiciais “como ente encargado de garantir o servizo”. A decisión de dar de alta a todos os profesionais do partido xudicial foi avalada con “distintos informes xurídicos”, aínda que recoñece que pode haber profesionais que o entenden e “outros non están de acordo”, polo que convida a presentar o recurso a todos aqueles que así o consideren. 

Desde fóra, en Lugo recalcan que a entidade ten atribuída “a prestación obrigatoria da quenda de oficio” polo que o Colexio está obrigado a ter establecido este servizo aínda que para os avogados é voluntario adscribir se o servizo está cuberto. “Se todos os colexiados danse de baixa ao ICA correspóndelle obrigar aos profesionais a establecer unha quenda. E si non se cobre con ese partido temos que establecelo cos doutro partido ou da provincia. Non podemos declinar unha obrigación asumida por lei”, salienta Mondelo, asumindo que “o dereito de defensa prima sobre outros dereitos como o de folga, e así o dixo o Tribunal Constitucional”. 

É aquí onde existe unha colisión frontal co argumento dalgunhas personalidades de que os avogados non teñen dereito á folga, algo que desde o Sindicato Venia ocupáronse de resolver o pasado verán, cando se celebrou a primeira xornada de paro na quenda de oficio na historia de España. Mondelo atopa aquí un debate ao estimar que os letrados son “profesionais liberais, independentes e autónomos, sen depender de ninguén que nos retribuya salarialmente de maneira directa”.  

“O dereito de folga, sen cuestionalo, corresponde aos traballadores asalariados. En todo caso nós teriamos que facer un peche patronal, pero o dereito de folga corresponde a aqueles sometidos a directrices e que perciben un salario”, xulga o decano de Lugo. Desta forma, Mondelo sementa dúbidas sobre unha folga que podería non estar do todo ben argumentada xuridicamente falando, sendo a proba “a cantidade de xuíces que nas súas resolucións manifestan que os avogados non temos dereito a folga e obrígannos a prestar o servizo”.

“Todos os días pasa iso e o contrario. Non hai ningún tribunal do social nin ningunha resolución xudicial que diga que os avogados temos ese dereito”, gabia. 

O PAPEL DA XUNTA

Neste escenario de controversia, desde o ICA de Pontevedra inciden no feito de que “a solución do conflito non está en mans dunha soa persoa”. Tanto a Xunta como o Goberno de España teñen moito que dicir e, aínda que Alfonso Rueda reclamou “coordinación” a todos os actores implicados tras a consulta de Galiciapress ao presidente galego, por agora a administración autonómica ha tido un papel máis ben secundario en todo este conflito. 

Rial lembra que hai asuntos, como a reforma da Lei de Xustiza Gratuíta, que teñen que ser atallados canto antes desde Madrid, pero que outros, como a actualización de baremos ou o abono por estar de garda en asistencia a detidos, son un asunto que compete a San Caetano. “Cada administración ten que facer o seu parte o máis axiña posible”, reitera Rial, que fai especial fincapé nas reivindicacións que os gobernos “coñecen de primeira man” e “desde hai xa moito tempo”.

Mondelo fía moitas solucións á aprobación da propia Lei de Xustiza Gratuíta e considera que o feito de que algunhas comunidades teñan a competencia transferida e outras dependan do Ministerio supón un barullo. “É un problema. As disfuncións prodúcense ás veces por iso. Os avogados da quenda de oficio do territorio común levan cinco meses sen cobrar e teñen un baremo distinto ao de Galicia, por desgraza para eles. Non me estraña que a xente poida estar encabuxada, maniféstese e faga as reclamacións”, razoa. 

UNHAS DEMANDAS “HISTÓRICAS” E CO FOCO NA RETRIBUCIÓN

En canto ás demandas que trasladan desde o ICA de Lugo, o seu decano observa que son xa “históricas”, ao ser insistentes nos últimos anos neste ámbito, demandando “unha mellora do funcionamento dos xulgados, máis dotación de persoal aos xulgados, máis maxistrados na Sala do Civil da Audiencia Provincial de Lugo, a creación dunha oficina xudicial para cubrir aos xulgados con exceso de traballo e, como non podía ser doutra forma, a mellora das retribucións no TO, unha demanda secular que temos desde o ICA”. 

Pola súa banda, desde Pontevedra subliñan que o traballo está a ser de xeito conxunto co Consello dá Avogacía Galego e coa Dirección Xeral de Xustiza para “conseguir unhas actualizacións do baremo que retribuye os seus servizos, que se abonen todas as actuacións que prestan os avogados, que se nos abone unha cantidade por estar de garda nos servizos de asistencia a detidos e vítimas de violencia de xénero e, sobre todo, que se garanta o cobro das actuacións e que non sexa o profesional quen tras realizar o traballo para un cliente que lle foi asignado, e ao que polos motivos que sexan denégueselle a xustiza gratuíta, que quede sen cobrar ou que teña que litigar fronte ao mesmo para cobrar o seu traballo”.

Ademais de incorporar todas as consideracións á nova Lei de Asistencia Xurídica Gratuíta, Rial reitera, unha vez máis, que hai que buscar unha solución “ao grave problema das pensións da mutualidad”, atendendo sempre ás achegas dos distintos foros nas que os avogados teñen voz e moito que dicir respecto diso.